Φυσικού Κάλλους
Στην ενδοχώρα του Δήμου Ηρακλείου Κυριαρχούν οι ήπιοι λόφοι με τους αμπελώνες, τους ελαιώνες, τα περιβόλια, τη χαμηλή βλάστηση με επικράτηση των φρυγάνων και των αρωματικών φυτών, με την ποικιλία διαφόρων ειδών από τα ενδημικά φυτά της και τις μικρές κοιλάδες και τα μικρά φαράγγια.
Το κλίμα της περιοχής αυτής όπως και όλης της Κρήτης γενικά έχει συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας πολύ πλούσιας χλωρίδας, με διαφορετικά οικοσυστήματα, που συνθέτουν ένα σύνολο σπάνιας πολυμορφίας. Καμιά ίσως άλλη περιοχή της γης με την έκταση της Κρήτης, δεν περιέχει τόσα είδη φυτών. Στο νησί υπάρχουν 1624 αυτόχθονα αυτοφυή είδη από τα οποία τα 170 είναι ενδημικά της Κρήτης. Τα ενδημικά φυτά είναι ανομοιόμορφα κατανεμημένα και ως επί το πλείστο απαντώνται σε ψηλά βουνά, φαράγγια και απομονωμένες περιοχές. Ορισμένα από αυτά είναι πολύ σπάνια ή βρίσκονται σε κίνδυνο.
Ανάλογη σε ποικιλία και ενδιαφέρον είναι και η πανίδα της περιοχής Οι βασικότερες κατηγορίες που υπάρχουν στην περιοχή είναι μικρά θηλαστικά, τρωκτικά, αμφίβια, ερπετά, ασπόνδυλα και σπονδυλόζωα, ενώ τα πιο γνωστά ζώα της είναι νυφίτσες, ζουρίδες, σκαντζόχοιροι, ασβοί κ.α Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν οι πληθυσμοί από πουλιά όπως τα αρπακτικά, τα οποία συναντιόνται στο οικολογικό πάρκο του Γιούχτα στα νότια άκρα του Δήμου, όπου υπάρχει μια από τις μεγαλύτερες αποικίες αρπακτικών του ευρωπαϊκού χώρου.
ΚΝΩΣΣΑΝΟ ΦΑΡΑΓΓΙ-ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ
Χλωρίδα
Η ποικιλότητα των ειδών χλωρίδας στην περιοχή είναι μικρή, λόγω της ύπαρξης σκίασης από τα κυριαρχούντα είδη που είναι το πλατάνι και ο βάτος.
Στον οικισμό των Κάτω Ασιτών υπάρχουν δύο σπήλαια ιδιαιτέρου κάλλους.
Στο χωριό Πυργού υπάρχει ο Μερτζάνης Σπήλιος στη θέση Μερτζάνη.
Το σπήλαιο βρίσκεται πάνω σε λόφο, στο εσωτερικό της εκκλησίας του Άι-Γιώργη στον Άγιο Σύλλα, Δημοτική Ενότητα Τεμένους του Δήμου Ηρακλείου.
Το σπήλαιο στον Προφήτη Ηλία Τεμένους. Πρόκειται για Βραχοσκεπή. Εντοπίστηκαν κατάλοιπα μινωικής περιόδου. Τό σπήλαιο «εφάντασε». Είναι πολλά σπήλαια γνωστά με την ίδια ονομασία.
Δυτικά του χωριού Άνω Ασίτες περνάει ο ποταμός του χωριού που ξεκινάει αρχικά στο Φαράγγι του Αγίου Χαραλάμπους, σύντομα μετατρέπεται σε ένα βαθύ κι εντυπωσιακό φαράγγι, το φαράγγι του Αγίου Αντωνίου.
Το φαράγγι του Αγίου Χαραλάμπους είναι ένα μικρό, αλλά πανέμορφο φαράγγι που βρίσκεται νότια του χωριού Άνω Ασίτες.
Το άγνωστο φαράγγι του Βενεράτου βρίσκεται 17km νότια του Ηρακλείου, πολύ κοντά στο χωριό Βενεράτο και στη Μονή Παλιανής. Το βαθύ τμήμα του φαραγγιού είναι πολύ μικρό σε μήκος (περίπου 500m), αλλά η ομορφιά του δεν αφήνει ανεπηρέαστο τον επισκέπτη του.
Σημείο εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς αποτελεί το φαράγγι (γεμάτο απολιθώματα), που ο ποταμός διασχίζει, όριο ανάμεσα στην περιοχή Τεμένους και στην περιοχή Παλιανής.
Στο φυσικό τοπίο του πρώην δήμου Τεμένους κυριαρχεί ο ορεινός όγκος της Ρόκας, στο κέντρο περίπου του χώρου. Ένα δίκορφο ύψωμα, ανοιγμένο σαν ρόδι στη μέση, (όπως ποιητικά αναφέρει τον 16ο αιώνα ο βενετός μηχανικός Basilicata που επισκέπτεται και απεικονίζει την περιοχή). Η ψηλότερη κορυφή της Ρόκας, υψώνεται στα 507 μέτρα.
