Στο ΝΑ τμήμα του παλιού οικισμού του Βενεράτου σώζεται σήμερα, δυστυχώς υπό κατάρρευση, οικία της οποίας το εξώθυρο ανήκε σε Βενετσιάνικο Μέγαρο, «Σεράϊ», όπως το ονομάζουν οι ντόπιοι.
Ένα αρχοντικό σπίτι χτισμένο στις αρχές του αιώνα με τον εξωτερικό χώρο διαμορφωμένο σε τρία επίπεδα, όπου το πράσινο και η φυσική ομορφιά επικρατούν.
Στον οικισμό της Σίβας διασώζονται σήμερα πλούσια πολεοδομικά και μορφολογικά στοιχεία, χαρακτηριστικά των οικισμών της Κρήτης κυρίως του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αι., όπως η αμφιθεατρική διάταξη των σπιτιών πάνω στη βόρεια πλαγιά ψηλού λόφου που «κοιτάζει» προς την περιοχή του Ηρακλείου, η πυκνή δόμηση και τα στενά σοκάκια, ιδιαίτερα στον πυρήνα του οικισμού.
ΟΙΚΙΑ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΣΑΚΑΛΑΚΗ, ΦΑΜΠΡΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΙΑ ΟΙΚ. ΧΕΛΙΔΟΝΗ
Πολλά από τα σπίτια κυρίως στο ΒΑ τμήμα του παλιού οικισμού του Βενεράτου σώζουν στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του 19ου – 20ου αι. Ένα τέτοιο είναι η Οικία ιδιοκτησίας Σακαλάκη.
Το μοναδικό αυτό κτίριο του οικισμού Προφήτη Ηλία Τεμένους του Ν. Ηρακλείου , εμφανίζει μορφολογικά στοιχεία αστικής κατοικίας και ταυτόχρονα αρχιτεκτονικές λύσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες αγροτικής κατοικίας.
Πρόκειται για την οικία του Καπετάν Τσαγκαραντώνη απο το Βενεράτο.
Στον οικισμό τον Δαφνών υπάρχει το παραδοσιακό κτίριο "Αροδαμός" όπου σήμερα στεγάζει την ομόνυμη ταβέρνα. Ένας χώρος φτιαγμένος από πέτρα και ξύλο, με αγάπη και μεράκι, στο οποίο κυριαρχεί η παραδοσιακή κουζίνα, η φιλοξενία και η ζεστή καρδία.
